Fuente: Auñamendi Eusko Entziklopedia
Jose Antonio Agirre Lekube.
Industrian gizarte-hobekuntza aurreratuak laster ezarri zituen sendia bizkaitar garrantzitsu batetik zetorren. Lehenbiziko bere ikasketak Urduñako Jesulagun AA.en ikastetxean egin zituen eta geroago Deustuko Unibertsitatean. 1929an legelari jardunari ekiten dio. Bere etxea eta sendi-enpresa ere nabarmentzen zituen giro katoliko eta gizarteko batetan hezia, Bizkaiko Gaztedi Katolikoko lehendakari bezala bizitza publikoan jarduten hasten da eta gero ACE-ko Kontseilu Goreneko kide eta gizarte-katoliko eta euskal arloko kezken bultzatzaile bezala jardungo du.
Errepublika-garaian zehar alderdi honen ildo politikoa bere Entre la libertad y la revolución, 1930-1935; La verdad de un lustro en el País Vasco. Bilbao, 1935 lanetan azaltzen da. 1932ko azaroaren 19an berriz ere EAJ-ren izenean Bizkaitik Gorteetarako diputatu bezala hautatua izan zen. 1936ko otsailaren 18ko Errepublikaren azken hauteskundeetan, hirugarrenez diputatu hautatua da. 1936ko gudan zehar, urriaren 1ean, Gorteek Euskal Herriko Autonomia Estatutua onartzen dute. Eta urte bereko urriaren 7an alkateek Gernikan batzartuta Autonomia Gobernuko Lehendakari izendatzen dute. Bere Gobernuaren buru bezala aliatuekin batasun politikoa indartu egin zuen, orden publikoa berrezarri, bere jardute-esparruan gurtzea mantendu zuen eta gudari eta miliziak antolatu zituen.
Bizkaian guda-amaieren izan zen azken aroan indar armatuei zegokion agintea bere esku hartu zuen. Bere agintaldi laburrean zehar Bilbon jarduten hasi zen Euskal Unibertsitatea edo Ikastola Nagusia sortu zuen. Txanponak, billeteak eta hegazkin-postarako kartazalak ere inprimatu ziren. 1937ko ekainaren 19an Bilbo erori izanarekin Paris aldera abiatzen da eta 1937ko abuztuan Barcelonan kokatzen da. 1939ko urtarrilean Frantzia eta Belgikara doa bere laguntzaileekin. Bigarren Mundu Gudak Belgikan harrapatzen du, bere aizta bat alemanen bonbardaketan hilez. Nazismoak jazarria izanez Berlinen ostentzen da. Amerikara joateko igaro behar dituen bizipen dramatiko ugariak berak idatzitako De Guernica a Nueva York pasando por Berlín liburuan azaltzen ditu.
